Derventsko sviranje na šargiji

I. OSNOVNI OPIS ELEMENTA

1.1. Naziv elementa
Derventsko sviranje na šargiji

1.2. Vrsta elementa
Umijeće sviranja na tradicionalnom instrumentu.

1.3. Naziv lokalne zajednica
Sela Grada Derventa a posebno u selu Živinice zaseok Markovića sokak.

1.4. Fizička lokacija
Većina sela derventskog kraja i dio susjednih opština, koje graniče sa Gradom Derventa a posebno braća Slavko i Marko (Stanoja) Marković.

1.5. Prigode u kojima se element prikazuje / prakticira
U svim prilikama za slavlja i okupljane naroda. Na slavama, za Derventski vašar, na krštenjima, na obilježavanju raznih godišnjica, rođenja, rođendana, na svadbama, za Božić i Vaskrs kod vjerskih objekata – crkvi. U ovo vrijeme ovaj element je često vidljiv u javnim objektima, hotelima, restoranima i salonima.

1.6. Vrijeme tokom godine kad se element prikazuje / prakticira           
Nema ograničenja u godišnjem periodu.

1.7. Grupa stanovnika lokalne zajednice koja element baštini
Svaki pojedinac koji posjeduje šargiju kao instrument a posebno braća Slavko i Marko (Stanoja) Marković.

1.8. Starosna dob stanovnika lokalne zajednice koja prakticira element
Nema ograničenja u starosnoj dobi koji sviraju šargiju ali je to obično između sedam i sedamdeset godina i to najčešće muškog pola.

1.9. Mikro lokacija na kojoj se element prakticira
Sva sela Grada Derventa.

1.10. Prisutnost elementa u više lokalnih zajednica
U svim selima susjednih opština koje graniče sa Gradom Derventa, Modriča, Doboj, Vukosavlje i Brod.

1.11. Kratak opis elementa        
Derventsko sviranje na šargiji je karakteristično po tome što je to naslijeđeno a preneseno preko Stanoja Markovića (1925 – 2013) iz sela Živinice, zaseok Markovića sokak, koji je bio prvi i najpoznatiji svirač na šargiji za izvornu grupu braća Ilija i Marko Begić. Ova izvorna grupa je prva snimila nosač zvuka – ploču izvorne narodne pjesme derventskog kraja za Glas Komuna iz Doboja 1969. godine. Ovaj karakteristični stil sviranja na derventskoj šargiji naslijedili su sinovi Stanoja, Slavko i Marko Marković.

 Slavko i Marko Marković su ujedno i najpoznatiji proizvođači derventskih šargije a zanat su naslijedili takođe od oca Stanoja.

II. KARAKTERISTIKE ELEMENTA

2.1. Povezanost s elementima materijalne kulturne baštine / nasljeđa
Derventsko sviranje na šargiji je povezano za sve izvorne grupe iz Dervente i granične opština koje pjevaju izvorne narodne pjesme derventskog kraja.

2.2. Povezanost s drugim nematerijalnim elementima
Derventsko sviranje na šargiji povezano je sa izvornim kolima derventskog kraja, sa izvornim derventskim pjesmama kao i za violinu u novije vrijeme a i za dvojnice – svirale u starije vrijeme.

2.3. Jezik opisa elementa
Lokalni jezik.

2.4. Od kad je element prisutan u lokalnoj zajednici      
Ovaj element je prisutan u lokalnoj zajednici od kada je prisutna i šargija na ovim lokalnim prostorima.

2.5. Opis porijekla elementa     
Šargiija na ovom prostorima je prisutna krajem 18 vijeka.

III. OSOBE I INSTITUCIJE UKLJUČENE U OPIS ELEMENTA

3.1. Tim eksperata koji je sudjelovao u obradi podataka:
* 1. Tomo Nagradić, rođen 1959. godine, istraživač, autor knjige Devrenske/derventske pjesme, riječi i običaj, predsjednik KUDM ,,Bosiljak” Derventa.

3.2. Koordinator / voditelj tima:
* 1. Tomo Nagradić, diplomirani inženjer mašinstva, autor knjige Devrenske / Derventske pjesme, riječi i običaj, predsjednik KUDM ,,Bosiljak” Derventa.

3.3. Ostali sudionici
* 1. Slavko(Stanoja) Marković, nosioc, nasljednik i baštinik,
* 2. Marko (Stanoja) Marković, nosioc, nasljednik i baštinik,
* 3. Radovan (Milorad) Asentić, nosioc, nasljednik i baštinik,
* 4. Drago Kovačević, nasljednik, nosioc i baštinik,
* 5. Vladan (Mladen) Jevtić, nasljednik, nosioc i baštinik.

3.4. Uobičajene prakse koje omogućavaju vidljivost elementa i njegovo prenošenje na mlađe generacije      
Derventskog sviranja na šargiji vidljivo je putem javnih nastupa KUDM ,,Bosiljak” Derventa i svih derventskih izvornih grupa koje pjevaju uz šargiju, kao i na nosačima zvuka, ploče, Cd, kasete, u emisiji Izvornjaci na TV K3 Prnjavor. Element sviranja je vidljiv svakog četvrtka na pijačnom sajmu u Derventi.

3.5. Načini prijenosa na mlađe generacije
Putem društva KUDM ,,Bosiljak” Derventa i u porodici, većinom u seoskim sredinama.

3.6. Organizacije / udruge / pojedinci / institucije koje sudjeluju u očuvanja elementa
Kulturno – umjetničko društvo mladih ,,Bosiljak” Derventa i izdavačke kuće audio materijala.

IV. PRIKUPLJANJE PODATAKA I IZRADA POPISA

4.1. Tim koji je radio na prikupljanju podataka:
* 1. Stana Nagradić, umjetnik i stručnjak u kulturi Republike Srpske, KUDM ,,Bosiljak” Derventa, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina i
* 2. Tomo Nagradić, predsjednik KUDM ,,Bosiljak” Derventa, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina.

4.2. Ograničenja, ukoliko postoje, u korištenju prikupljenih podataka  
Obrađeni podaci mogu se koristiti u neprofitabilne svrhe uz obavezno navođenje izvora i članova tima.

4.3. Datum dovršetka obrade podataka      
23.12.2021.

————————————————————————————————————————————————————————-