I. OSNOVNI OPIS ELEMENTA
1.1. Naziv elementa
Koledavci / Koledari u derventskom kraju
1.2. Vrsta elementa
Vjerski i narodni običaj
1.3. Naziv lokalne zajednica
Grad Derventa
1.4. Fizička lokacija
Većina sela derventskog kraja i dio susjednih opština, koje graniče sa Gradom Derventa.
1.5. Prigode u kojima se element prikazuje / prakticira
Svake godine, naveče, uoči Pravoslavnih materica u pretposlednju nedjelju pred Božić.
1.6. Vrijeme tokom godine kad se element prikazuje / prakticira
Zimski period sedam dana prije Pravoslavnog Božića.
1.7. Grupa stanovnika lokalne zajednice koja element baštini
Seoska naselja, pa čak i prigradske ulice.
1.8. Starosna dob stanovnika lokalne zajednice koja prakticira element
Obično punoljetne osobe, pa sve do pokretnih starijih lica a najviše muških osoba. Članovi KUDM ,,Bosiljak” Derventa
1.9. Mikro lokacija na kojoj se element prakticira
Većina derventskih sela i prigradska naselja.
1.10. Prisutnost elementa u više lokalnih zajednica
U okolini opštine Stanari, u nekim selima sa područja Doboja, Teslića, kao i Broda.
1.11. Kratki opis elementa
Koledavci su maskirana grupa svatova – koledara, koji idu uz pjesmu i svirku od kuće do kuće uoči Pravoslavnih materica, u pretposlednju nedjelju pred Božić. Ovaj narodni običaj odvija se sa ciljem da se otjeraju duhovi, umole prirodne moći i sile Božije, da ljetina rodi, da led ne uništi ljetinu, da stoka i čeljad u kući budu zdrava i na broju preko cijele godine. Ovaj događaj, istraživač Stana Nagradić, detaljno je opisala u knjizi autora Tomo Nagradić „Devrenske/Derventske pjesme, riječi i običaj“ na strani 165 – 177.
II. KARAKTERISTIKE ELEMENTA
2.1. Povezanost s elementima materijalne kulturne baštine / nasljeđa
Obično se u koledavcima praktikuje nositi šargija i dvojnice – svirale, u novije vrijeme i violina, tako da koledavci mogu poigrati kolo i zapjevati uz muziku.
2.2. Povezanost s drugim nematerijalnim elementima
Dvoglasno i višeglasno pjevanje uz sviranje šargije, dvojnice – svirale i violine.
2.3. Jezik opisa elementa
Lokalni jezik (derventski govor).
2.4. Od kad je element prisutan u lokalnoj zajednici
Ovaj običaj Koledavaca u derventskom kraju se održava već oko 60 godina sa malim prekidima, kako je opisao Milenko S. Filipović u knjizi broj 12. Prilozi etnološkom poznavanju Sjeveroistočne Bosne (GZM Sarajevo). 2.5.
III. OSOBE I INSTITUCIJE UKLJUČENE U OPIS ELEMENTA
3.1. Tim eksperata koji je sudjelovao u obradi podataka:
Stana Nagradić, umjetnički rukovodilac i koreograf u KUDM ,,Bosiljak” Derventa.
3.2. Koordinator / voditelj tima:
Tomo Nagradić, predsjednik KUDM Bosiljak, , autor knjige Devrenske/Derventske pjesme, riječi i običaj i KUDM ,,Bosiljak” Derventa.
3.3. Ostali sudionici
Članovi KUDM ,,Bosiljak” Derventa,
* 1. Sofija (Savo) Vasić 1925 iz Drijena,
* 2. Anđelko (Mio) Ćebedžija 1940 iz Miškovaca,
* 3. Blagoje (Stevo) Kovačević 1935 iz Gornjeg Detlaka,
* 4. Marko (Vukašin) Kovčić 1943 iz Gornjih Cerana,
* 5. Marko (Pero) Dumanić 1937 iz Drijena,
* 6. Vidosav (Mihailo) Đuraš 1947 iz Drijena,
*7. Mirko (Milan) Subić 1947 iz Gornjeg Detlaka,
*8. Mile (Dragutina) Ninković 1941 iz Crnče,
* 9. Mioljka (Simeun) Dušanić 1946 iz Pojezne,
* 10. Živojin (Dušan) Radanović 1947 iz Osinje,
* 11. Aleksija (Jozo) Škrga 1931 iz Kostreša,
* 12. Boško (Jevrem) Vujičić 1929 iz Pojezne, S
* 13. lavka (Boško) Đuraš 1950 iz Miškovaca,
* 14. Gospava (Simo) Nagradić 1934 iz Gornje Osinje,
* 15. Nevenka (Nedeljko) Savić 1947 iz Pojezne,
* 16. Nada (Slavko) Pjeranović 1953 iz Donjeg Detlaka,
* 17. Jovanka (Damjan) Malić 1934 iz Trstenaca,
* 18. Boško (Đorđo) Vukadinović 1947 iz Pojezne,
* 19. Stevo (Branko) Stojčić 1941 iz Gornjih Smrtića,
* 20. Savko (Dušan) Pećić Pesa 1949 iz Dervente,
* 21. Petko (Đuro) Davidović 1939 iz Crnče,
* 22. Milanka (Milan) Ćorić 1944 iz Mišinaca.
3.4. Uobičajene prakse koje omogućavaju vidljivost elementa i njegovo prenošenje na mlađe generacije
Putem javnih nastupa članova KUDM ,,Bosiljak” Derventa i na terenu u najmanje desetak sela Grada Derventa uoči Pravoslavnih materica.
3.5. Načini prijenosa
Putem društva KUDM ,,Bosiljak” Derventa i u porodici, većinom u seoskim sredinama.
3.6. Organizacije / udruge / pojedinci / institucije koje sudjeluju u očuvanja elementa
Kulturno – umjetničko društvo mladih ,,Bosiljak” Derventa u manjoj mjeri Turistička organizacija Grada Deerventa i Muzej Republike Srpske.
IV. PRIKUPLJANJE PODATAKA I IZRADA POPISA
4.1. Tim koji je radio na prikupljanju podataka:
* 1. Stana Nagradić, umjetnik i stručnjak u kulturi Republike Srpske, KUDM ,,Bosiljak” Derventa, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina i
* 2. Tomo Nagradić, predsjednik KUDM ,,Bosiljak” Derventa, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina.
4.2. Ograničenja, ukoliko postoje, u korištenju prikupljenih podataka
Obrađeni podaci mogu se koristiti u neprofitabilne svrhe uz obavezno navođenje izvora i članova tima.
4.3. Datum dovršetka obrade podataka
23.12.2021.
